تعاريف راه سازي:

آبرو:
هر سازهای، غیر از پل، كه برای تخلیه آب از زیر راه ساخته میشود.

آسفالت حفاظتی:
پخش قیر در راههای خاكی شنی، آسفالتی و بتنی و بلافاصله پخش سنگدانه بر روی آن، یا قیرپاشی بدون سنگدانه، و یا پخش آسفالت اسلاری سیل، و یا آسفالت متخلخل، آسفالت حفاظتی نامیده میشود.

آسفالت سرد:

آسفالت سرد از اختلاط مصالح سنگی یا قیرهای محلول، یا قیرآبهها و یا قطران در دمای محیط تهیه و در همین دما پخش و متراكم میشود.

آسفالت متخلخل:
آسفالت متخلخل از اختلاط قیر با سنگدانههای شكسته دارای دانهبندی باز، در كارخانه آسفالت تهیه میشود.

اساس:
قشری از مصالح سنگی با مشخصات فنی و به ضخامت معین كه بر روی بستر آماده شده راه و یا لایه زیراساس، به منظور تحمل بارهای وارده از لایههای بالاتر روسازی قرار گیرد، قشر اساس نامیده میشود.

اساس شنی:
عبارت است از مصالح شكسته شنی با مشخصات فنی معین كه به ابعاد هندسی مورد نظر بر روی قشر زیراساس و یا بستر روسازی قرارگیرد.

اساس قیری:
مخلوطی از مصالح سنگی و قیر با مشخصات فنی و به ضخامت معین كه بر روی بستر آماده شده راه و یا لایه زیراساس، به منظور تحمل بارهای وارده از لایههای بالاتر روسازی قرار گیرد، قشر اساس قیری نامیده میشود.

اساس ماكادامی:
مخلوطی از سنگ كوهی و یا سنگهای رودخانهای شكسته به اندازههای مشخص و پخش آن بر روی قشر آماده شده سطح راه برابر ابعاد، اندازهها و ضخامتهای مشخص شده در نقشهها.

اندود سطحی (تككت):
پخش یك لایه بسیار نازك قیر محلول یا قیرآبه روی سطح آسفالتی یا بتنی به منظور آغشته نمودن سطوح مزبور و ایجاد چسبندگی با قشر آسفالتی كه متعاقباً روی آن پخش میشود، اندود سطحی یا تككت نامیده میشود.

اندود نفوذی (پریمكت):
پخش یك لایه قیر محلول با كندروانی (ویسكوزیته) كم یا متوسط در سطح شنی راه (بستر روسازی راه یا زیراساس و یا اساس)، اندود نفوذی یا پریمكت نامیده میشود.

اندودهای آببند (سیلكت):
اجرای آسفالتهای حفاظتی بر روی انواع رویههای آسفالتی و یا بتنی موجود، به منظور آببندی، افزایش خاصیت نفوذناپذیری، اصلاح آسیبدیدگیهای سطحی، بهسازی موقت و افزایش عمر بهرهبرداریها، اندود آببند یا سیلكت نامیده میشود.

بازیابی روسازی آسفالتی:
بازیابی روسازی آسفالتی، استفاده مجدد از آسفالتهای قدیمی است كه قبلا كاربرد اولیه خود را به انجام رسانده است. این عمل معمولاً پس از انجام پارهای فعل و انفعال بر روی آسفالتهای قدیمی صورت میگیرد.

بتن آسفالتی با دانهبندی باز:
عبارت است از مخلوط قیر و مصالح سنگی با دانهبندی باز كه مناسب برای بالا بردن اصطكاك روسازی مرطوب میباشد.

بتن آسفالتی با دانهبندی متراكم:
عبارت است از مخلوط قیر و مصالح سنگی با دانهبندی پیوسته مناسب برای شرایط محلی با كاهش فضای خالی و افزایش مقاومت و عمر بیشتر.

بستر روسازی راه:
سطح تمام شده خاكی راه كه مصالح لایههای روسازی بر روی آن قرار میگیرد.

بهسازی و روكش آسفالتی:
مرمت و اصلاح انواع آسیبدیدگیهای سطحی و سازهای روسازیهای آسفالتی، شامل: تعمیرات سطحی، اجرای روكشهای تقویتی، بازیافت و یا تركیبی از این عملیات بهسازی نامیده میشود.

پل:
سازه فلزی یا با مصالح ساختمانی برای عبور راه، راه آهن و یا پیاده از روی آب یا مسیر راهی دیگر.

پیكنی ابنیه فنی:
پیكنی ابنیه فنی عبارت است از كندن محل پی پایهها، دیوارها، زهكشیها، با دست و یا بیل مكانیكی (یا وسایل مشابه) طبق رقوم مندرج در نقشههای اجرایی و به دستور دستگاه نظارت.

تخلیه آبهای سطحی:
عبارت است از احداث نهرها، و آبروهای باز و یا بسته، لولهگذاریهای سطحی، انحراف و تنظیم و كنترل جریان آب انهار و رودخانهها و اجرای سایر كارهای تكمیلی، طبق نقشههای اجرایی و دستورات دستگاه نظارت.

خاك مسلح:
خاك مسلح عبارت است از مجموعه خاك و جوشنها كه به صورت نوارهای افقی در خاك قرار میگیرند و پوسته كه بتنی یا فلزی است و نمای خاك مسلح را تشكیل میدهد.

داربست:
سازهای موقت است كه برای نگهداری قالببندی، سكوهای كار و تحمل بارهای حین اجرا برپا میشود. مشتمل بر شمعبندی، پایههای قائم، صفحات افقی، بادبندها، زیرسریها و نظایر آن.

راه انحرافی:
راهی موقت برای عبور ترافیك در زمان قطع عبور از بخشی از راه.

روسازی:
روسازی راه سازهای است كه بر روی آخرین لایه متراكم شده خاك زمین طبیعی، خاكریزیها یا كف برشهای خاكی و یا سنگی كه به طور كلی بستر روسازی نامیده میشود، قرار میگیرد.

زهكشی:
زهكشی عبارت است از لولهگذاریهای سطحی و زیرزمینی، مصرف زههای سنگی و یا خردهسنگی، انحراف و تنظیم و اجرای سایر كارهای تكمیلی، طبق نقشههای اجرایی و دستورات دستگاه نظارت.

زیراساس:
قشری از مصالح سنگی (و یا مخلوطی از مصالح سنگی و مواد افزودنی) با مشخصات فنی معین و به ضخامت مشخص كه بر روی بستر راه (سابگرید) به منظور تحمل بارهای وارده از قشرهای بالای روسازی قشر اساس قرار گیرد، قشر زیراساس نامیده میشود. زیراساس معمولاً اولین لایه از ساختمان روسازی راه را تشكیل میدهد.

زیراساس شنی:
مصالح شنی با مشخصات فنی معین تهیه و بر روی بستر روسازی راه حمل و به ضخامت مورد نظر پخش و سپس طبق شرایط فنی آبپاشی و كوبیده میگردد. قشر حاصله، زیراساس شنی نامیده میشود.

سنگ پشت كار:
قطعه سنگی است كه در پشت نما به كار میرود و مستقیماً در برابر عوامل جوی قرار ندارد.

سنگ توكار:
قطعه سنگی است كه در داخل بنا به كار برده میشود.

سنگ دوكله و یا سرتاسری:
قطعه سنگی است كه تمام ضخامت بنا را در بر میگیرد.

سنگ راسته:
قطعه سنگی است كه طول اصلی آن در امتداد نمای بنا قرار میگیرد.

سنگ كله:
قطعه سنگی است كه طول اصلی آن در داخل بنا قرار میگیرد.

سنگ نبش:
قطعه سنگی است كه در گوشه بنا به كار برده میشود.

سنگ نما:
قطعه سنگی است كه در نمای بنا به كار برده میشود. این قطعه باید دارای ریشه كافی بوده تا در ضمن مقاومت در برابر عوامل جوی، استحكام بنا را هم تامین نماید.

شانه راه:
آن قسمت از كف راه كه برای توقف اضطراری وسایل نقلیه اختصاص داده شده است.

شیب عرضی:
عبارت است از شیب عرضی سطح راه و در مسیرهای مستقیم اغلب معادل 2% میباشد.

شیب عرضی روكش:
حداقل شیب عرضی روكش در مسیرهای مستقیم 5/1% و حداكثر 3% ولی حداقل شیب عرضی برای مسیرهای بیش از دو خط عبور در یك جهت 2% میباشد. شیب عرضی جاده خاكی و یا بدون روسازی 5/2% تا 5% است.

طاقهای با دور تمام:
طاقهایی كه انتهای قوس طاق به حالت عمودی روی پایهها قرار گرفته باشد.

طاقهای نیمخیز:
طاقهایی كه با طاق به حالت مایل و با شیب 1و 2 روی پایه قرار گرفته باشد.

عملیات خاكی:
عبارت است از كلیه كارهای لازم برای تمیز كردن بستر و حریم راه، خاكبرداری و خاكریزی خاك، سنگ و یا سایر مصالح، از و یا در مسیر و یا محدوده راه در منطقه عملیات طرح، طبق نقشههای اجرایی و یا برابر دستورات دستگاه نظارت.

قالب:
سازهای موقت برای در بر گرفتن بتن قبل از سخت شدن و كسب مقاومت كافی برای تحمل بار بتن.

قرضه جانبی:
قرضهایست موجود در حریم قانونی راه و در صورت بلامانع بودن در نزدیكی و مجاورت حریم راه.

قرضه موضعی:
قرضهایست كه از منابع مناسب موجود در طول راه و با رعایت حداقل فاصله حمل تعیین میشود.

قرضه منتخب:
قرضهایست متشكل از مصالح رودخانهای و یا كوهی و یا مصالحی با مشخصات معین كه از منابع خاص تأمین میشود.

كنترل فرسایش:
عبارت است از ایجاد فضای سبز و یا تثبیت خاك با قیرآبه و یا پوشش با بتن پاشیده و شیببندی به منظور كاهش از دست رفتن خاك به علت آب یا باد.

مدیریت روسازی راه:
عبارت است از تمامی فعالیتهای مربوط به طراحی، ساخت، نگهداری، ارزیابی مداوم، ترمیم، بهسازی و یا بازسازی روسازی شبكه راهها. مدیریت روسازی راه مجموعهای است از ابزار و روشها كه علاوه بر سازماندهی به شبكه روسازیها به تصمیمگیری برای دست یافتن به برنامههای درازمدت مؤثر و اقتصادی برای نگهداری روسازیها در سطحی قابل قبول، كمك میكند.

مجموعه قالب بندی:
مجموعهای كه برای نگهداری بتن در شكل مورد نظر به كار میرود، مشتمل بر رویه قالب، بدنه قالب، پشتبندها، كلافها، چپ و راستها و نظایر آن.

میانه راه:
آن قسمت از عرض راه كه در حد فاصل (بین) مسیر رفت و برگشت قرار گرفته و مسیرهای رفت و برگشت را از هم جدا میكند.